Orhan Bursalı”nın Şempanze Genomu Yanılgıları

Cumhuriyet gazetesinin 13 Eylül 2005 tarihli sayısında “Farklılık Yüzde 1.2” başlıklı bir yazı yayınlandı. Orhan Bursalı söz konusu yazıda şempanze genomu projesinin sonuçlarını yorumluyordu. Daha çok iki canlının DNA”sı arasındaki farklılıklar üzerinde duran Bursalı”nın yazısının başlarında şunları yazdığı görülüyordu:

“Bilimsel bulgular, bizle şempanzelerin ortak bir atamız olduğunu belirtir. Yedi milyon yıl kadar önce, bu ortak atadan farklılaşma oldu; insan dalı ve şempanze dalı kendi yolunda evrimleşti. Aynı atadan evrimleştiğimiz için, şempanzelerle genetik ortaklığımız büyük”

Bursalı, bu satırlarda derin bir yanılgı içerisindedir. Ve daha önemlisi bu yanılgısını “bilimsel bulguların belirttiği” bir gerçek olarak ifade etmekle okurlarını da peşinden sürüklemeye çalışmaktadır. Buradaki yanılgı, insan ve şempanze arasındaki genetik benzerliğin, evrimcilerin ortak ata iddiası için bir kanıt oluşturduğu yanılgısıdır. İnsan ve şempanzenin birçok geni ortak olarak paylaşmaları, iki canlının ortak bir atadan evrimleştiklerini kanıtlamaz. Bunu gösteren güzel bir örnek, bilgisayarlardan verilebilir. Çeşitli tip ve markalarda bilgisayarlar; klavye, monitor, hard disk gibi birçok ortak parçaya sahiptirler. Bunlar birer benzerlik kriteri olarak ele alınacak ve bilgisayarlar birbirleriyle karşılaştırılacak olursa bazılarının bazılarına, diğer başka bilgisayarlara olduklarından daha benzer oldukları kolaylıkla görülebilecektir. Ancak açıktır ki, bu gibi benzerlikler bilgisayarların birbirinden evrimleştiği gibi bir sonuç ortaya koymayacaktır. Bilgisayarlardaki sözkonusu benzerliklerin nedeni, mühendislerin ortak tasarımı ile üretilmiş olmalarıdır.

İnsan ve şempanze DNA”sı, insanoğlunun en ileri teknolojiyi kullanarak dahi taklit edemediği son derece kompleks yapılardır. İnsan DNA”sı elli cilt ansiklopediyi dolduracak miktarda bilgi barındırmaktadır. Biyomatematik alanında yapılan hesaplamalar DNA zincirindeki hassas dizilimin tesadüfi olarak ortaya çıkma ihtimalinin “0” olduğunu ortaya koymuştur.

DNA molekülündeki benzerliklerden yola çıkarak evrim senaryolarında ısrar etmek, bilgisayarlardaki benzerliklerin tesadüflerle ortaya çıktığını öne sürmekten çok daha akıl dışı bir iddia olur. Dolayısıyla Sayın Bursalı”nın şempanze genomu hakkındaki yorumları temelden yanlıştır. Bursalı, evrim teorisine olan körükörüne bağlılığından ötürü genetik benzerlikleri evrim kanıtı olarak algılamakta ve yorumlamaktadır.

Halbuki insan ve şempanzenin, Allah”ın yarattığı canlılar olarak benzer genetik dizilimlere sahip olmaları son derece doğaldır. Aynı atmosferi soluyan, benzer besinler tüketen bu canlıların biyokimyası (ve dolayısıyla DNA”sı) elbette benzer olmalıdır.

“%1.2” yanılgısı

Diğer yandan, Bursalı”nın insan ve şempanzenin sadece yüzde 1.2 oranında farklı olduğunu sık sık tekrarladığı görülmektedir. Halbuki şempanze genomunu insanınkiyle kıyaslayan araştırmacılar, farklılığın yüzde 4″ü bulduğu sonucuna varmışlardır. Ve hatta Bursalı”nın “gönülden benimsediği” 1.2 gibi düşük farklılık oranının üzücü şekilde yanlış olduğunu ifade etmektedirler. Örneğin Nature dergisinin haber servisince yayınlanan ve University of Washington School of Medicine”dan Evan Eichler”in yorumlarına da yer verilen bir yazıda bu konuda şu ifadelere yer verilmiştir:

“‘İnsan ve şempanze, önceden zannedilen yakın kuzenler değiller. DNA”mız üzerinde geçmişte yapılan yüzeysel karşılaştırmalar dizilimlerimizin %98.5 ila %99 aynı olduğunu gösteriyordu. Sayıca 35 milyon olan ve toplam genomun %1.2″sine denk gelen tek harf değişimleri tek başlarına ele alındıklarında bu çıkabiliyor. Ama başka farklılıklar da var”, diyor Eichler. Ayrı bir yazıda, duplike olmuş parçaların iki canlıya ait dizilimlerde farklı biçimlerde yayıldığını yazıyor. Bu bölgeler çeteleye %2.7″lik farklılık daha ilave ediyor. ‘Dolayısıyla, %1.2 oranı üzüntü verici bir şekilde hatalı” diyor Eichler.”

Görüldüğü gibi araştırma ekibinde yer alan Eichler 1.2 oranının hatalı olduğunu ifade etmektedir. Sayın Bursalı”ya ideolojik olarak tercih ettiği rakamlardan vazgeçmesini ve genetik benzerliği ortak ata iddiası için kanıt zannetme yanılgısını terketmesini tavsiye ediyoruz.

Not: Şempanze genomu hakkında genel bir yazımızı buradan, daha detaylı bir yazımızı ise buradan okuyabilirsiniz.